BETA

Na današnji dan 21. jul

Na današnji dan 21. jul

976 – Osnovana je kneževska loza Babenberga koja je vladala Austrijom do 1246. Njihov porodični arhiv postao je osnovni fond današnjeg Državnog arhiva u Beču.
1542 – Papa Pavle III formirao je inkviziciju – kongregaciju kardinala sa ovlašćenjima da progone jeretike, kako bi pojačao borbu protiv protestantizma.

1718 – Zaključen je Požarevački mir Turske, Austrije i Mletačke Republike, nakon turskog poraza u ratu 1714-18. Turska je time prepustila Austriji severnu Srbiju, južno od Save, Banat i deo Srema.

1773 – Papa Klement XIV izdao je papsku bulu “Dominus ac Redemptor” kojom je raspustio jezuitski red.

1774 – Sklopljen je Kučuk-Kajnardžijski mir kojim je okončan rat Rusije i Turske 1768-74, u kojem je turska vojska doživela niz poraza.

1796 – Umro je škotski pesnik Robert Berns (Burns), poslednji veliki škotski književnik koji je pisao na škotskom dijalektu.

1798 – Napoleon Bonaparta je, nakon pobede u bici kod piramida, zavladao Egiptom.

1816 – Rodjen je osnivač britanske novinske agencije Rojter Paul Julijus fon Rojter (Julius von Reuter).

1820 – Danski fizičar Hans Kristijan Ersted (Christian Oersted) predstavio je svoje otkriće – elektromagnetizam.

1884 – Rodjen je biolog i fiziolog Ivan Djaja, član Srpske akademije nauka i umetnosti, osnivač katedre za fiziologiju (1910). Pariska Akademija nauka dodelila mu je 1946. nagradu za rad u oblasti fiziologije (Prix Montyon).

1897 – Princ od Velsa (Wales) otvorio je Tejt galeriju u Londonu.

1899 – Rodjen je američki pisac Ernest Miler Hemingvej (Miller Hemingway), dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1954. Poznat je po svojim izuzetnim romanima i novelama, i po uzbudljivom životu, koji je 2. jula 1961. okončan samoubistvom (“Za kim zvona zvone”, “Sunce se ponovo radja”, “Starac i more”).

1904 – Završena je 13-godišnja izgradnja Trans-sibirske železnice, od Moskve do Nahotke kod Vladivostoka (9.300 kilometara).

1921 – U Delnicama, u Hrvatskoj, ubijen je ministar unutrašnjih poslova Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca Milorad Drašković. Atentat je, u znak protesta zbog donošenja Obznane, zakona kojim je zabranjen rad komunističkoj i drugim levičarskim partijama, izvršio Alija Alijagić, pripadnik levičarske organizacije “Crvena pravda”.

1940 – U baltičkim državama Litvaniji, Letoniji i Estoniji uspostavljena je sovjetska vlast.

1960 – Sirimavo Bandaranaike postala je predsednica Vlade Cejlona (Šri Lanke), kao prva žena u svetu koja je došla na čelo neke vlade. Ona je na to mesto došla nakon ubistva njenog muža Solomona.

1967 – Pod točkovima voza poginuo je Albert Džon Lutuli (John Luthuli), južnoafrički političar, borac protiv aparthejda. Dobitnik je Nobelove nagrade za mir 1960.

1973 – Uprkos protestima svetskog javnog mnjenja, Francuska je počela seriju nuklearnih proba na atolu Mururoa, u južnom delu Tihog okeana.

1974 – Grčka je prihvatila rezoluciju UN o prekidu vatre na Kipru, dan nakon turske invazije. Narednog dana rezoluciju je prihvatila i Turska.

1983 – U Poljskoj je ukinuto ratno stanje, uvedeno u decembru 1981.

1985 – Umro je Aleksandar Vučo, jedna od najznačajnijih ličnosti jugoslovenske književnosti 20. veka. Pesnik, romanopisac i aktivni učesnik nadrealističkog pokreta, smatra se i rodonačelnikom moderne poezije za decu (“Gluho doba”, “Poziv na maštanje”, “Mastodonti”, “Ako se još jednom setim”).

1993 – U poplavama i klizištima izazvanim jednomesečnim kišama, u Indiji, Bangladešu i Nepalu poginulo je oko 1.000 ljudi, a više miliona je napustilo svoje domove.

1994 – Ruski pisac Aleksandar Isajevič Solženjicin stigao je u Moskvu, posle dvomesečnog putovanja po Rusiji, iz koje je 20 godina ranije otišao u egzil.

1995 – Predstavnici 16 zemalja na Medjunarodnoj konferenciji u Londonu o Bosni i Hercegovini upozorili su bosanske Srbe da će, ako napadnu zaštićenu zonu UN u Goraždu, biti suočeni sa “odlučnim odgovorom, uz upotrebu vazduhoplovne sile”.

1998 – Umro je američki kosmonaut Alen Šepard (Alan Shepard), prvi Amerikanac koji je poleteo u kosmos (1961) i jedini čovek koji je igrao golf na Mesecu.

2000 – Umro je kompozitor Stanojlo Rajičić, član Srpske akademije nauka i umetnosti i direktor Muzikološkog instituta SANU (1958-63) (opere “Simonida”, “Karađorđe”, balet “Pod zemljom”, šest simfonija, ciklusi pesama).

2003 – UNICEF je saopštio da je više od 1.000 dece u Iraku ubijeno ili ranjeno zaostalim minama.

2004 – Umro je američki kompozitor Džeri Goldsmit (Jerry Goldsmith) autor muzike za mnoge klasične filmove (“Paton”, “Osmi putnik”, “Velika pljačka voza”, “Momci iz Brazila”, “Totalni opoziv) i popularne TV serije (“Doktor Kilder”, “Zvezdane staze”).

2008 – Posle 13 godina skrivanja, u Beogradu je uhapšen bivši lider bosanskih Srba i haški optuženik Radovan Karadžić, i izručen Tribunalu u Hagu.

2010 – Slovenija je zvanično postala partner Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj (OECD) kao 32 zemlja članica te organizacije.

2013 – Belgijski kralj Albert Drugi abdicirao je posle skoro 20 godina vladavine, u korist svog sina Filipa.

2017 – Preminuo je Predrag Gojković Cune popularni pevač sevdalinki, starogradskih, narodnih i zabavnih pesama.