Najpoznatija evropska mumija – čovek iz alpskog glečera – poreklom iz Anadolije

Vrlo tamne puti, gotovo potpuno ćelav i sa izuzetno visokim udelom genoma bliskoistočnih predaka, prvih ratara koji su pre više hiljada godina prešli u Evropu, slika je koju je naučnicima otkrila najnovija analiza genoma najpoznatije evropske munije, takozvanog čoveka iz glečera, poznatog i kao Eci, objavljeno je danas u stručnom časopisu Sel dženomiks (Cell Genomics).

Sekvenciranje genoma pokazalo je da genetski materijal najbolje očuvane evropske glečerske mumije sadrži gotovo 91 odsto genoma naroda iz Anadolije, koji su između 8.000 i 9.000 godina pre naše ere prvi doneli i poljoprivredu u Evropu.

Odlično očuvanu mumiju u glečeru našli su 1991. godine planinari na visini od 3.200 metara na južnoj padini Ectalskih Alpa, planinskog masiva koji je prirodna granica između Italije i Švajcarske. Otkriće je odjeknulo kao senzacija.

Po tim Alpima, novinari su čoveka iz glečera od milja nazvali Eci.

Ustanovljeno je da je mumija stara više od 5.000 godina – taj čovek je živeo između 3.050 i 3.105 godine pre naše ere, tokom Bakarnog doba.

Njegov je genom prvi put dekodiran još 2012, ali su sada najmodernijom tehnologijom obavljeni detaljna, dubinska analiza i sekvenciranje.

Utvrđeno je da je taj muškarac bio veoma tamne puti, znatno tamnije od kože današnjih stanovnika južne Evrope, i da taj ten nije, kako se verovalo, posledica promene tkiva posle mumifikacije, već da je takav bio i za života.

Takođe se, suprotno čestim ilustracijama Ecija kao kosmatog i bradatog čoveka, pokazalo da je bio u uznapredovaloj fazi ćelavosti, i da je u najboljem slučaju imao venčić paperjaste kose oko glave.

Čak i u Južnotirolskom arheološkom muzeju u Bolcanu, gde je mumija izložena, postoji rekonstrukcija čeveka svetle kože sa dugom kosom i bradom.

Naučnici su, kako prenose agencije, utvrdili da u njegovom genomu postoji predispozicija za ćelavost, ali i za gojaznost, kao i za dijabetes, bolest koju s obzirom na zdrav način života, ipak nije razvio.

Međutim ono što je naučnike najviše iznenadilo prilikom sekvenciranja genoma je genetska linija predaka.

Današnja evropska populacija uglavnom nosi genetsko nasleđe tri grupe predaka. Prvobitnih evropskih lovaca-sakupljača Zapadne Evrope, prvih ratara koji su u Evropu stigli s Bliskog istoka i iz Anadolije pre 8.000 do 9.000 godina, i istočnoevropskih i zapadnoazijskih stočara, nomada koji su na zapad starog kontinenta počeli da stižu pre oko 4.900 godina.  

Kod Ecija su prva sekvenciranja pre deset godina ukazivala na prisustvo sve tri grupe gena, ali se sada pokazalo da kod njega nema gena stepskih azijskih naroda. Ranije rezultati pripisani su verovatnoj kontaminaciji njegovog genetskog materijala modernom DNK.

I udeo ranih lovaca-sakupljača pokazao se veoma malim, a ubedljivo najveći deo genetskog materijala, gotovo 91 odsto, nasleđe je prvih ratara iz Anadolije.

“Bili smo veoma iznenađeni, kada u novom Ecijevom genomu nismo našli tragove istočnoevropskih stepskih pastira, a i udeo lovaca-sakupljača je mali. Genetski on izgleda kao da su njegovi preci stigli direktno iz Anadolije”, rekao je jedan od autora studije, Johanes Krauze (Johannes Krause) iz Antropološkog odeljenja nemačkog Instituta Maks Plank.

Po oceni naučnika, tako visok postotak genoma ranih poljoprivrednika, za razliku od ostale evropske populacije, možda pokazuje da je Eci bio deo relativno izolovanih stanovika Alpa koji su imali malo kontakta sa drugim grupama, a Alpi su bili barijera mngo veća nego sada.

Po saznanjima naučnika, čovek iz leda je sa svojih 160 santimetara bio prosečne visine za svoje vreme, imao je oko 50 kilograma. U trenutku smrti, a veruje se da je podlegao gubitku jer je pogođen strelom, imao je 45 godina. Njegov  poslednji obrok pre smrti bilo je sušeno meso divokoze.

Analizu genoma je najmodernijom tehnologijom uradio tim naučnika Instituta Maks Plank, Istraživačkog centra Eurak iz južnotirolskog Bolcana i naučnici iz Austrije, a objavljen je danas u novom broju stručnog časopisa Sel dženomiks (Cell Genomics).