Na današnji dan 8. jul

Na današnji dan 8. jul 1819. rođen je hrvatski kompozitor Vatroslav Lisinski, najpoznatiji muzičar Ilirskog preporoda i utemeljitelj hrvatskog nacionalnog izraza u muzici.

70 – Rimljani su u Judejskom ratu osvojili i razrušili Jerusalim. Od ruševina je ostao samo zapadni zid velikog jevrejskog hrama (“zid plača”).

1497 – Portugalski moreplovac Vasko da Gama (Vasco) isplovio je iz Lisabona na prvo putovanje na kojem je otkrio morski put za Indiju oko Rta Dobre nade.

1709 – Ruska vojska pod komandom cara Petra Velikog pobedila je u bici kod Poltave (Ukrajina) trupe švedskog kralja Karla XII. To je bio kraj švedske vojne moći.

1809 – Rođen je hrvatski pisac i reformator jezika Ljudevit Gaj, vođa Ilirskog panslovenskog pokreta.

1822 – Persi Biš Šeli (Percy Bysshe Shelley), jedan od najznačajnijih pesnika engleskog romantizma, utopio se u brodolomu na jedrenju kod Livorna (Italija). (“Kraljica Mob”, “Oslobođeni Prometej”, “Ševa”, “Oda zapadnom vetru”, “Odbrana poezije”).

1846 – Danski kralj Kristijan VIII proglasio je da danski presto mogu da naslede žene. Tako je sprečio otcepljenje pokrajine Šlezvig-Holštajn.

1858 – Velika Britanija proglasila je pobedu nad indijskim ustanicima, posle čega je ukinuto Carstvo mogula i likvidirana Istočnoindijska kompanija, a Indija je stavljena pod neposrednu upravu britanske krune.

1885 – Rođen je nemački filozof Ernst Bloh (Bloch). U njegovom opsežnom delu, koje se bavi problemima filozofije, istorije, religije, prava, etike, posebno mesto ima analiza fenomena utopijskog (“Duh utopije”, “Tomas Mincer kao teolog revolucije”, “Tragovi”, “Nasledje ovog vremena”, “Sloboda i poredak”, “Princip nade”).

1894 – Rođen je ruski fizičar Pjotr Leonidovič Kapica, od 1935. direktor Instituta za fiziku Sovjetske akademije nauka u Moskvi, a od 1955. glavni organizator programa veštačkih Zemljinih satelita (“Sputnjik”). Najpoznatiji njegovi radovi su iz područja magnetizma i fizike niskih temparatura. Dobitnik je Nobelove nagrade za fiziku 1978.

1920 – Gradu Šapcu je svečano uručeno francusko odlikovanje “Ratni krst” za heroizam i stradanje njegovog stanovništva u Prvom svetskom ratu.

1942 – Umro je francuski maršal Luj Feliks Fransoa Franše Depere (Louis Felix Francois Franchet d’Esperey), istaknuti vojskovođa u Prvom svetskom ratu i počasni vojvoda srpske vojske.

1943 – Od posledica torture u zatvoru Gestapoa umro je lider francuskog Pokreta otpora u okupiranoj Francuskoj u Drugom svetskom ratu Žan Mulen (Jean Moulin), poznat kao “Maks” (Max).

1956 – U Beogradu je emitovan prvi eksperimentalni TV prenos, povodom proslave stogodišnjice rođenja Nikole Tesle. Program iz privremenog studija u Institutu “Nikola Tesla” građani su pratili na četrdesetak prijemnika smeštenih u izlozima prodavnica u raznim delovima grada.

1967. – Umrla je britanska pozorišna i filmska glumica Vivijen Li (Vivien Leigh). Svetsku slavu stekla je ulogom Skarlet O’Hare (Scarlett) u američkom filmu “Prohujalo s vihorom” za koju je nagrađena Oskarom. Drugi Oskar dobila je za ulogu u filmu “Tramvaj zvani želja”.

1994 – Umro je Kim Il Sung, komunistički lider Severne Koreje, koji je upravljao zemljom od njenog osnivanja 1948. do smrti.

2000 – U Beogradu je umro Konstantin Vinaver, pijanista, muzikolog, operski dramaturg i dugogodišnji direktor Opere i baleta Narodnog pozorišta u Beogradu.

2002 – Okružni sud u Prokuplju osudio je na osam godina zatvora bivšeg rezervistu Vojske Jugoslavije Ivana Nikolića zbog zločina protiv civilnog stanovništva na Kosovu za vreme NATO bombardovanja SR Jugoslavije 1999. To je prva presuda pred domaćim sudovima za ratni zločin izvršen tokom rata na Kosovu.

2003 – U nesreći feribota u reci Menga u Čandpuru (Bangladeš), udavilo se oko 400 ljudi, od 600 koliko je bilo na brodu.

2007 – Za sedam svetskih čuda novog sveta proglašeni su: Kineski zid, ; rimski Koloseum, ; indijski Tadž Mahal, Makču Pikču (Kusko, Peru), kip Hrista Spasitelja iz Rio de Žaneira (Brazil), drevni grad Petra u Jordanu i Čičen Ica (Jukatan, Meksiko).

2010 – Evropski parlament usvojio je rezoluciju kojom su članice EU, koje nisu priznale nezavisnost Kosova, pozvane da to učine. Jednostrano proglašenu nezavisnost Kosova ne priznaju Kipar, Slovačka, Grčka, Rumunija i Španija, i rezolucija nije imala uticaja na stav ovih zemalja.

2013 – Bivši ministar železnice Kine Liu Džićuna osuđen je na smrtnu kaznu uslovno zbog korupcije i zloupotrebe položaja.

2014 – Izraelska vojska je napadima na Gazu započela operaciju “Zaštitni rub”, koja je trajala 51 dan i u kojoj je izginulo oko 1500 Palestinaca civila, dok je 7500 ranjeno, a više stotina hiljada raseljeno. Na strani Izraela je poginulo 56 vojnika i 6 civila.

2015 – Savet bezbednbosti UN nije usvojio rezoluciju povodom 20 godišnjice zločina u Srebrenici pošto je Rusija kao stalna članica sa pravom veta bila protiv. Za usvajanje rezolucije koju su predložili Velika Britanija i još nekoliko zemalja glasalo je 10 članica SB UN a četiri su bile uzdržane, među kojima i Kina.

2019 – Lider konzervativne Nove demokratije Kirijakos Micotakis položio je zakletvu kao novi grčki premijer, dan posle ubedljive pobede na parlamentarnim izborima.

2022 – Šinzo Abe (Shinzo) bivši premijer Japana, preminuo je pošto je ranjen na predizbornom mitingu u gradu Nara.

2023 – Od početka ruske invazije na Ukrajinu 24. febriara 2022. poginulo je više od 9.000 civila, među kojima 500 dece, prema podacima posmatračke misije UN za ljudska prava.