Na današnji dan 4. septembar

Na današnji dan 4. septembra 1823. rođen je Mihailo Obrenović, knez Srbije od 1839. do 1842. i od 1860. do 1868. kada je ubijen u Košutnjaku. Tokom vladavine izvršio je značajne reforme u državnoj upravi i vojsci, osnovao je Narodni muzej i Narodno pozorište.

1669 – Venecija je predala Otomanskom carstvu ostrvo Krit (danas u Grčkoj), ne uspevši da odbrani najveći tamošnji grad Iraklio koji je bio pod otomanskom opsadom od 1648.

1768 – Rođen je pisac i diplomata Fransoa Rene Šatobrijan (Francois, Chateaubriand), prvi romantičar u francuskoj književnosti. Kao tvorac francuskog modernog stila, bio je uzor novim generacijama pisaca (“Duh hrišćanstva”, “Načeze”, “Memoari s onu stranu groba”).

1781 – Španski doseljenici u Americi su osnovali “Grad naše gospe kraljice andjela” (El Pueblo de Nuestra Senora La Reina de Los Angeles), današnji Los Andjeles.

1824 – Rođen je austrijski kompozitor i orguljaš Anton Brukner (Bruckner), kasnoromantičar koji je stvarao pod uticajem Ludviga van Betovena (Ludwig, Beethoven) i Riharda Vagnera (Rićard Wagner). Komponovao je devet simfonija, osam misa, kantate.

1870 – Francuska je postala republika, čime je okončano Drugo carstvo Šarla Luja Napoleona III (Charles Louis). Car je svrgnut s vlasti posle teškog poraza u bici kod Sedana 2. septembra 1870. u Francusko-pruskom ratu.

1886 – Poglavica Apača Džeronimo (Geronimo), vođa poslednje velike pobune američkih Indijanaca protiv belih porobljivača, predao se u kanjonu Skeleton u Arizoni američkom generalu Nelsonu Majlsu (Miles).

1907 – Umro je norveški kompozitor, pijanista i dirigent Edvard Hagerup Grig (Grieg), koji je u svetu afirmisao norvešku muziku (orkestarska svita “Per Gint”, Klavirski koncert u a-molu).

1929 – Nemački dirižabl “Grof Cepelin” je okončao putovanje oko sveta koje je trajalo devet dana 20 sati i 23 minuta. U tom “vazdušnom brodu” je bilo 40 članova posade i 14 putnika.

1944 – Britanske i kanadske trupe oslobodile su u Drugom svetskom ratu belgijske gradove Brisel i Antverpen.

1963 – Umro je francuski državnik i finansijski stručnjak Rober Šuman (Robert Schuman), tvorac “Šumanovog plana” 1950, na osnovu kojeg je 1952. osnovana Evropska zajednica za ugalj i čelik, prethodnica Evropske unije.

1965 – U Gabonu je umro alzaški lekar, filozof, teolog, muzičar i humanista Albert Švajcer (Schweitzer), dobitnik Nobelove nagrade za mir 1952. za humanitarni rad. Kao muzičar doprineo je novoj interpretaciji Bahove muzike.

1970 – U Čileu je Salvador Aljende Gosens (Allende Gossens), kao prvi marksista na zapadnoj hemisferi, izabran za šefa države. Ubijen je u septembru 1973. u puču čileanske armije.

1972 – Na Olimpijskim igrama u Minhenu američki plivač Mark Spic (Spitz) osvojio je sedmu medalju i time postavio rekord u osvojenim medaljama na jednoj Olimpijadi.

1974 – SAD su kao poslednja zemlja Zapada uspostavile diplomatske odnose s Nemačkom Demokratskom Republikom.

1975 – Izrael i Egipat su u Ženevi potpisali sporazum o povlačenju izraelskih trupa sa Sinaja i uspostavljanju neutralne, “tampon-zone” UN na poluostrvu.

1989 – Umro je francuski pisac Žorž Simenon (Georges), autor kriminalističkih romana o inspektoru Megreu (Maigret).

1992 – Bivši predsednik Bugarske Todor Živkov, smenjen 1989, osuđen je na sedam godina zatvora zbog pronevere državnih fondova.

1995 – Pod geslom “Ujedinjeni Jerusalim je naš”, Izrael je započeo 15-mesečnu proslavu 3.000. godišnjice proglasa kralja Davida o tom gradu kao prestonici jevrejskog naroda.

1997 – U eksploziji tri bombe u Jerusalimu poginulo je sedam i ranjeno 200 ljudi.

1998 – Tribunal UN za ratne zločine u Ruandi je bivšeg premijera Žana Kambanda (Jean) osudio na doživotni zatvor zbog uloge u genocidu tokom rata 1994.

1999 – Na referendumu o budućem statusu Istočnog Timora, 78,5 odsto stanovništva glasalo je za nezavisnost od Džakarte, dok je svega 21 odsto podržalo autonomiju pod indonežanskom upravom. Proindonežanske snage su potom izazvale sukobe u kojima su poginule stotine ljudi, a desetine hiljada su napustile glavni grad Dili.

2001 – Mahendra Čadri (Chaudhry), prvi etnički Indijac koji je bio premijer Fidžija, izabran je za poslanika, zajedno sa Džordžom Spejtom (George Speight), koji je 16 meseci ranije oborio Čadrijevu vladu.

2002 – Umro je francuski pijanista poljskog porekla Vlado Perlemuter. Zapažen je po izvodjenju dela francuskih kompozitora Morisa Ravela (Maurice Ravel) i Gabriela Forea (Faure), sa kojima je studirao.

2006 – Umro je glumac Petar Banićević, član Narodnog pozorišta u Beogradu od 1954. godine gde je ostvario više od 50 uloga. Igrao je u dvadesetak filmova i u više od 50 televizijskih drama i serija. Predavao je na Akademiji umetnosti u Novom Sadu i na univerzitetu “Braća Karić” u Beogradu.

2008 – Umrla je francuska fotoreporterka Fransoaz Demilder (Fransoise Demulder), prva žena koja je osvojila “Nagradu za fotografiju godine” World Press Photo, 1977. Izveštavala je iz ratova u Vijetnamu, Kambodži i Libanu.

2009 – Ustavni sud Gabona je potvrdio izbor Ali Bonga Ondimbe za šefa države što je izazvalo nerede i uvodjenje policijskog časa.

2017 – Na samitu zemalja grupe BRIKS, u kineskom gradu Sjamen, zemlje članice (Brazil, Rusija, Kina, Indija i Južnoafrička Republika) dogovorile su se da se zajedno bore protiv svih oblika terorizma i u deklaraciji osudile šestu nuklearnu probu Severne Koreje.

2020 – U Vašingtonu su predsednik Srbije Aleksandar Vučić i premijer Kosova Avdulah (Avdullah) Hoti potpisali odvojene Sporazume o normalizaciji ekonomskih odnosa, uz posredovanje predsednika SAD Donalda Trampa (Trump). Sporazum se za dve zemlje razlikuje u tački koja se tiče diplomatskih odnosa sa Izraelom, Srbija je prihvatila da prebaci ambasadu u Jerusalim, a Kosovo i Izrael su dogovorili uzajamno priznanje.