BETA

Na današnji dan 13. januar

Na današnji dan 13. januar


Dogodilo se
| 13.01.2024

|
access_time
10:40

2017 – Umro je pevač Miodrag-Miki Jevremović koga su u Jugoslaviji 1960-ih i 1970-ih godina proslavile pesme “Mama”, “Pijem” i “Osamnaest žutih ruža”.

1691 – Umro je Džordž Foks (George Fox), osnivač verske zajednice Kvekera “Društvo prijatelja”. Obuzet idejom “božijeg nadahnuća”, Foks je od 1648. držao propovedi u kojima se zalagao za uspostavljanje rigoroznog morala u duhu starozavetne Biblije i stekao mnoge pristalice.

1806 – Rodjen je pisac Jovan Sterija Popović, prvi srpski komediograf, “otac” srpske drame. Kao načelnik Ministarstva prosvete Srbije (od 1842.) obavio je pionirski rad u organizovanju školstva, pokrenuo inicijativu za osnivanje Akademije nauka, Narodne biblioteke i Narodnog muzeja. Učestvovao je u pripremi prvog beogradskog pozorišta (“Pozorište na Djumruku”) 1841, otvorenog njegovom tragedijom “Smrt Stefana Dečanskog”. Sterijine drame su više od 100 godina na repertoarima (“Laža i paralaža, “Pokondirena tikva”, “Kir Janja”, “Rodoljupci”).

1842 – Prilikom povlačenja iz avganistanskog grada Kabula, masakrirano je 9.000 britanskih vojnika na planinskom prelazu Kiber.

1854 – Japanski šogun Tokugava potpisao je prvi trgovinski ugovor kojim su za SAD otvorene neke japanske luke. Kasnije su potpisani ugovori s Velikom Britanijom, Rusijom, Francuskom, čime je Japan prekinuo politiku izolovanosti i počeo da se uključuje u medjunarodne odnose.

1898 – Francuski pisac Emil Zola (Emile) objavio je pod naslovom “Optužujem” u listu “L’oror” otvoreno pismo predsedniku Republike u kojem je ukazao na mahinacije najviših vojnih krugova i zatražio oslobadjanje kapetana Alfreda Drajfusa (Dreyfus), 1894. osudjenog na doživotni zatvor zbog navodnog odavanja vojnih tajni Nemačkoj. Drajfus je na obnovljenom sudjenju oslobodjen optužbi i 1906. rehabilitovan, vraćen u vojsku i unapredjen u čin majora.

1906 – Umro je ruski fizičar i elektroinženjer Aleksandar Stepanovič Popov, jedan od pionira radio-tehnike, izumitelj antene. Godine 1896. ostvario je prenos signala pomoću radio-talasa na udaljenost od 250 metara i utvrdio da se radio-talasi reflektuju od većih objekata.

1910 – Emitovan je prvi radio-prenos opere iz njujorške “Metropoliten opere”, Na programu su bili Leonkavalovi “Pajaci” i Maskanjijeva “Kavalerija rustikana”.

1915 – U gradu Avecano u centralnoj Italiji u zemljotresu je poginulo 30.000 ljudi.

1935 – Pripajanje Nemačkoj izglasano je na referendumu u oblasti Sar kojom je, na osnovu mandata Lige naroda – preteče UN, tada upravljala Francuska.

1941 – Umro je irski pisac Džejms Džojs (James Joyce), koji je eksperimentima u narativnoj tehnici i strukturi romana i primeni toka svesti, dao nov pravac modernoj književnosti. Njegov roman “Uliks” smatra se “biblijom” evropskog proznog modernizma. Uprkos vrlo oštroj i ekstremističkoj polemici oko Džojsovog književnog dela, imao je ogroman uticaj na razvoj književne proze 20. veka (“Portret umetnika u mladosti”, “Fineganovo bdenje”, pesme “Kamerna muzika”, pripovetke “Dablinci”, drama “Izgnanici”).

1963 – U vojnom udaru je ubijen prvi predsednik Togoa Silvanus Olimpio (Sylvanus Olympio), a vojska je na vlast dovela Nikolasa Granickog (Nicolas Grunitzky) koji je od 1961. bio u izbeglištvu. Istog dana 1967. vojnim udarom vlast je preuzeo potpukovnik Etjen Gnasingbe Ejadema (Etienne Gnassingbe Eyadema).

1972 – Vojska je u Gani zbacila civilnu vladu predsednika Edvarda Akufa Ada (Edward, Addo), a vlast je preuzeo potpukovnik Ignacijus Ačempong (Ignatius Acheampong).

1977 – Umro je francuski režiser i scenarista Anri Žorž Kluzo (Henri Georges Clouzot), dobitnik “Zlatnog lava” Festivala u Veneciji za film “Kej Orfevr” i “Zlatne palme” Festivala u Kanu za film “Misterija Pikaso”. Njegovi filmovi su i “Nadnica za strah”, “Gavran”, “Istina”.

1985 – U vozu koji se survao u provaliju 250 kilometara istočno od glavnog grada Etiopije, Adis Abebe, poginulo je 428 putnika, a 370 je povredjeno.

1991 – Na svetskom prvenstvu u australijskom gradu Pertu vaterpolisti Jugoslavije su osvojili zlatnu medalju. Jugoslavija je prvak sveta u vaterpolu prvi put postala u Madridu 1987.

1993 – Odlukom Ustavnog suda Nemačke je obustavljen sudski postupak protiv bivšeg predsednika Demokratske Republike (Istočne) Nemačke Eriha Honekera (Erich Honecker). Sud je zaključio da proces protiv 80-godišnjeg Honekera, obolelog od raka, predstavlja povredu ljudskog dostojanstva. Honeker je posle 169 dana u istražnom zatvoru emigrirao u Čile gde je umro maja 1994.

2001 – U Beogradu je umro jugoslovenski pesnik, romansijer, novinar i pisac dela za decu Branko V. Radičević. Objavio je 70 knjiga, od kojih su najpoznatije “Pesme o majci”, “Priča o životinjama”, “Sa Ovčara i Kablara”, “Vojničke pesme”, “Ponoćni svirači”, “Seljaci” i “Antologija srpskog pesništva”. Napravio je i dve monografije o “krajputašima” – mahom srpskim spomenicima uz drumove, obično vojnicima kojima se grob ne zna. Bio je pokretač muzičke manifestacije “Dragačevska truba” u Guči i pesničkog “Disovog proleća” u Čačku.

2001 – U zemljotresu u Salvadoru poginula je 701 osoba i 3.883 su ranjene, a 160.598 stambenih objekata je uništeno, ozbiljno oštećeno ili zatrpano zemljom.

2002. – U Beogradu je umro književnik Antonije Isaković, potpredsednik Srpske akademije nauka i umetnosti od 1980. do 1992. Dobitnik mnogih književnih nagrada, bio je i pisac čija su dela u Jugoslaviji najviše ekranizovana (“Gospodar i sluga”, “Tren 1” i “Tren 2”, “Govori i razgovori”).

2002 – Umro je Kubanac Gregorio Fuentes, ribar i kapetan ribarskog brodića Ernesta Hemingveja “Pilar”, koji je tom američkom piscu bio inspiracija za roman “Starac i more”.

2003 – Avganistan je ratifikovao Rimski sporazum o osnivanju Medjunarodnog krivičnog suda, čime je otvoren put za ekstradiciju i sudjenje za ratne zločine i kršenje ljudskih prava u toj zemlji.

2012 – Umro je bivši predsednik Fudbalskog saveza Jugoslavije i dugogodišnji selektor državne reprezentacije Miljan Miljanić.

2016 – Umro je novinar Zaharije Trnavčević, autor i voditelj TV-emisija “Znanje-imanje” i “Dobra zemlja”, poslanik u dva saziva Skupštine Srbije i savetnik ministra poljoprivrede.

2017 – Umro je pevač Miodrag-Miki Jevremović koga su u Jugoslaviji 1960-ih i 1970-ih godina proslavile pesme “Mama”, “Pijem” i “Osamnaest žutih ruža”.

2022 – Novi Sad je zvanično postao Evropska prestonica kulture.

Teme