BETA

Na današnji dan 15. avgust

Na današnji dan 15. avgust

1057 – Ubijen je škotski kralj Magbet (Macbeth), koji je 17 godina ranije osvojio presto ubivši tadašnjeg škotskog kralja Dankana (Duncan). Magbetova vladavina inspirisala je Šekspira (Shakespeare) da napiše jednu od svojih najpoznatijih drama.

1534 – Španski monah Ignasio de Lojola (Ignacio, Loyola) osnovao je u Parizu rimokatolički jezuitski red, kojeg je papa Pavle III priznao šest godina kasnije.

1688 – Rodjen je pruski kralj Fridrih Vilhelm (Friedrich Wilhelm), koji je tokom vladavine (1713-40) centralizovao administraciju i formirao jaku i disciplinovanu vojsku, pa se smatra utemeljivačem pruskog militarizma.

1769 – U Ajačiju, na Korzici, rodjen je francuski vojskovodja i car Napoleon Bonaparta (Bonaparte), čiji su ratni uspesi omogućili političku i ekonomsku prevlast Francuske nad većim delom Evrope. Nakon poraza kod Vaterloa 1815. prognan je na ostrvo Sveta Jelena u Atlantskom okeanu gde je umro 1821.

1771 – Rodjen je škotski pisac Volter Skot (Walter Scott), autor istorijskih romana “Rob Roj”, “Ajvanho”, “Veverli”. Skupljao je i narodne pesme i pisao epove iz istorije Škotske. Izdao je u engleskom prevodu i srpsku narodnu pesmu “Hasanaginica”.

1834 – Britanski parlament usvojio je zakon o kolonizaciji Južne Australije.

1843 – U Kopenhagenu je otvoren čuveni Tivoli park.

1888 – Rodjen je engleski pukovnik Tomas Edvard Lorens (Thomas Edward Lawrence), arheolog, istraživač, pisac i ratnik. Postao je poznat kao “Lorens od Arabije”, kada je u Prvom svetskom ratu (1917-18) poveo Arape u rat protiv Turske.

1914 – Prolaskom broda “Ankon” otvoren je Panamski kanal, prokop dug 81,6 kilometara, koji u najužem delu srednje Amerike spaja Atlantski i Tihi okean. Kanal je zvanično otvoren tek u julu 1920.

1916 – U bici na Somi u Prvom svetskom ratu prvi put je upotrebljen britanski tenk poznat kao “Veliki Bili”.

1918 – SAD su prekinule diplomatske odnose sa Rusijom, nakon uspostavljanja boljševičke vlasti.

1944 – Iskrcavanjem savezničkih trupa u južnoj Francuskoj u Drugom svetskom ratu počela je operacija “Dragon”, čime je otvoren drugi front nakon iskrcavanja saveznika u Normandiji u junu.

1945 – Koreja je oslobodjena od japanske kolonijalne vlasti nakon kapitulacije Japana u Drugom svetskom ratu. Poluostrvo je zatim podeljeno na komunistički sever i kapitalistički jug.

1947 – Stupio je na snagu akt o nezavisnosti Britanske Indije kojim su, posle 180 godina kolonijalne vladavine Velike Britanije, formirane Indijska Unija i Pakistan.

1948 – Južna Koreja je postala nezavisna država pod nazivom Republika Koreja, a za predsednika je izabran Singman Ri (Syngman Rhee).

1950 – U zemljotresu u severoistočnoj indijskoj državi Asam poginulo je više od hiljadu ljudi.

1960 – Proglašena je nezavisnost afričke države Kongo-Brazavil, koji je od 1886. bio francuska kolonija pod nazivom Srednji Kongo.

1962 – Probijen je drumski tunel ispod Mon Blana, kojim je francuski grad Šamoni povezan sa italijanskom dolinom Aoste.

1965 – Koncert Bitlsa u Njujorku okupio je 55.600 ljudi, čime je postavljen svetski rekord u broju posetilaca i zaradi na pop koncertu.

1971 – Bahrein je stekao nezavisnost nakon 150 godina britanske kolonijalne vlasti.

1975 – U vojnom puču je ubijen predsednik Bangladeša šeik Mudžibur Rahman (Mujibur), prvi premijer nakon sticanja nezavisnosti u januaru 1972.

1994 – U Sudanu je uhapšen i izručen Francuskoj jedan od najpoznatijih svetskih terorista Iljič Ramires Sančes (Illich Ramirez Sanchez), poznat kao “Karlos Šakal” (Carlos).

1995 – Japan je, 50 godina nakon završetka Drugog svetskog rata, prvi put jasno izrazio žaljenje zbog ratnih akcija u regionu.

1996 – Nakon četiri godine ponovo je otvoren sarajevski aerodrom za komercijalne letove. Na aerodrom su tokom rata u Bosni (1992-95) sletali samo službeni avioni i avioni sa humanitarnom pomoći.

1998 – U jednom od najtežih terorističkih napada u Severnoj Irskoj tokom gotovo 30 godina nasilja, u eksploziji automobila-bombe u mestu Omag, poginulo je 29 ljudi.

2000 – Američki predsednik Bil Klinton svečano je predao rukovodeću funkciju u Demokratskoj partiji potpredsedniku Alu Goru.

2001 – Makedonski parlament odobrio je dolazak 3.500 vojnika NATO u cilju razoružanja albanskih ekstremista.

2002 – Policija u Zimbabveu počela je da hapsi bele farmere koji su se oglušili o vladino naredjenje da napuste svoju zemlju kako bi ona bila dodeljena crncima bezemljašima.

2005 – Posle 38 godina izraelske okupacije zvanično je počela evakuacija jevrejskih naselja u pojasu Gaze, što će omogućiti formiranje palestinske države.

2005 – U Helsinkiju je potpisan mirovni ugovor izmedju Indonezije i pripadnika pobunjenika pokreta Aceh, čime je završen konflikt koji je trajao više od 30 godina i u kome je preko 12.000 ljudi izgubilo živote.

2013 – Umro je poljski dramski pisac, satiričar i crtač Slavomir Mrožek, čije se drame izvode u pozorištima širom sveta (“Tango”, “Ljubav na Krimu”, “Emigranti” i “Udovice”). Njegove groteske i apsurdi iz drama ušli u svakodnevni govor Poljaka frazom “kao od Mrožeka”.

2014 – Desetine hiljada antivladinih demonstranta okupile su se u glavnom gradu Pakistana, Islamabadu, gde su nakon dva dana puta stigle i protestne povorke iz drugih gradova koje predvode Imran Han, političar, i sveštenik Tahir-ul-Kadri. Protest usmeren protiv vlade premijera Navaza Šarifa, označio je početak marša slobode (Marš Azadi) koji je trajao do 17. decembra 2014.

2019 – Preminuo je srpski pisac Dobrilo Nenadić koji je književni ugled stekao prvim romanom “Dorotej”, po kom je snimljen i film.

2021 – Avganistanski predsednik Ašraf Gani napustio je zemlju, a talibani su ušli u glavni grad Kabul. Vojna ofanziva Talibana i savezničkih militantnih grupa, protiv Vlade Avganistana i njenih saveznika počela je 1. maja 2021. godine, istovremeno s povlačenjem trupa SAD iz Avganistana.