Na današnji dan 29. jul

Na današnji dan 29. jula 1883. rođen je italijanski diktator i fašista Benito Musolini (Mussolini), koji je vladao Italijom od 1922. do 1943. i uveo Italiju u Drugi svetski rat na strani Nemačke 1940. Italijanski partizani uhvatili su ga 1945. pri pokušaju bekstva iz zemlje i streljali.

1526 – U pohodu na Ugarsku, turska vojska je posle tronedeljne opsade zauzela Petrovaradin. Turci su zatim osvojili susedne gradove u Sremu i kod Osijeka izgradili most na reci Dravi, prešli u Ugarsku i 29. avgusta, kod Mohača, potukli vojsku kralja Ljudevita II.

1588 – Britanska flota pod komandom lorda Hauarda (Howard) i ser Fransisa Drejka (Francis Drake) porazila je špansku “Nepobedivu armadu” od oko 125 brodova, koju je u invaziju na Englesku poslao španski kralj Filip II.

1805 – Rođen je francuski istoričar i političar Aleksis de Tokvil (Alexis Tocqueville) čije je delo imalo značajan uticaj na razvoj građanske demokratije (“Američka demokratija”).

1856 – Umro je nemački kompozitor Robert Šuman (Schumann) jedan od najznačajnijih i najuticajnijih predstavnika muzičkog romantizma (Koncert u a-molu za klavir i orkestar, koncerti za klavir i za violončelo, ciklusi solo pesama).

1878 – Počela je austrougarska okupacija Bosne i Hercegovine, na osnovu dogovora evropskih sila na Berlinskom kongresu.

1890 – Umro je holandski slikar Vinsent van Gog (Vincent van Gogh), dva dana pošto je pokušao samoubistvo. Jedan od najcenjenijih umetnika čije je delo presudno uticalo na evropsko slikarstvo u traženju novog likovnog izraza, za života je prodao samo jednu sliku.

1900 – Anarhista Gaetano Breši (Bresci) u Monci je ubio italijanskog kralja Umberta I. Atentator je 1901. izvršio samoubistvo.

1905 – Rođen je švedski političar Dag Hamaršeld (Hammarskjold), generalni sekretar UN od 1953. do 1961, kada je poginuo pri padu aviona u Africi, dok je na jednom od svojih mirovnih putovanja pokušavao da okonča krizu Kongu. Posthumno mu je dodeljena Nobelova nagrada za mir.

1937 – Japanske trupe okupirale su u Kinesko-japanskom ratu kineski grad Tjencin.

1940 – Počela je vazduhoplovna ofanziva Nemačke na Veliku Britaniju u Drugom svetskom ratu.

1941 – Višijevska Francuska i Japan potpisali su sporazum o “zajedničkom protektoratu” nad Indokinom. Francuska je nastavila upravljanje Indokinom, a Japan je poslao trupe.

1946 – U Parizu je počela mirovna konferencija zemalja-pobednica u Drugom svetskom ratu. Mirovni ugovori, usaglašeni tokom zasedanja konferencije od 29. jula do 16. oktobra, potpisani su 10. februara 1947.

1948 – Na stadionu “Vembli” u Londonu otvorene su prve Olimpijske igre posle Drugog svetskog rata.

1967 – U Vijetnamskom ratu u požaru je oštećen američki nosač aviona “Forestal” pri čemu je poginulo 130 ljudi.

1981 – U katedrali Svetog Pavla u Londonu venčali su se naslednik britanskog prestola, princ od Velsa Čarls (Charles) i Dajana Spenser (Diana Spencer).

1983 – Umro je britanski pozorišni i filmski glumac Dejvid Niven (David) dobitnik Oskara 1958. za film “Odvojeni stolovi”.

1983 – Umro je španski filmski režiser Luis Bunjuel (Bunuel) jedan od najvećih reditelja u svetskoj kinematografiji, poznat po nadrealističkim filmskim ostvarenjima (“Andaluzijski pas”, “Viridijana”, “Lepotica dana”, “Diskretni šarm buržoazije”).

1985 – Alan Garsija (Garcia) inaugurisan je za novog predsednika Perua, i sa 36 godina postao najmladji šef države na svetu.

1992 – Bivši istočnonemački komunistički lider Erih Honeker (Erich Honecker) došao je u Berlin, posle osam meseci skrivanja u Ambasadi Čilea u Moskvi, da se suoči sa optužnicom za smrt mnogih nemačkih gradjana koji su preko Berlinskog zida pokušali da pobegnu u tadašnji Zapadni Berlin.

1994 – Bivši premijer Italije Betino Kraksi (Bettino Craxi) osudjen je na osam i po godina zatvora zbog prevare. Kraksi je presudu dočekao u izbeglištvu u Tunisu, gde je i umro.

1996 – Kina je izvela nuklearnu probu koja je izazvala potres od 4,3 stepena Rihterove skale, a potom obećala da će se ubuduće pridržavati moratorijuma na takve probe.

1999 – U Sarajevu je počeo samit Pakta stabilnosti za Jugoistočnu Evropu. Delegacije 39 zemalja i 17 međunarodnih organizacija usvojili su 30. jula deklaraciju o demokratizaciji i ekonomskoj obnovi Balkana. Srbiji, koja nije pozvana na samit, poručeno je da može da se priključi Paktu kada prihvati demokratske promene.

2001 – Umro je bivši lider poljske komunističke partije Edvard Gjerek (Edward Gierek).

2005 – “Miroslavljevo jevanđelje”, najznačajniji, bogato ilustrovani ćirilički spomenik srpske i južnoslovenske, odnosno srpsko-slovenske pismenosti iz 12. veka, napisan za humskoga kneza Miroslava, upisan je u listu Uneskove baštine “Memorija sveta”.

2008. – Umro je Mate Parlov, veliki bokserski šampion, osam puta prvak Jugoslavije, pet puta prvak Balkana, dva puta svetski prvak i jednom evropski prvak, osvajač zlatne medalje na Olimpijskim igrama u Minhenu 1972. godine.

2011 – Umro je Muharem Pervić, književnik i publicista, književni i pozorišni kritičar, glavni urednik lista Student, časopisa Delo i Kulturno-umetničkog programa TV Beograd. Bio je priredjivač sabranih dela Ive Andrića, po Andrićevom izboru.

2012 – Umro je Kris Marker (91), francuski reditelj koji je ušao u istoriju kinematografije načinom snimanja, inovativnom tehnikom, angažovanim pogledom i estetskim istraživanjima vremena, sećanja i prostora filmske slike. U dugoj umetničkoj karijeri realizovao i fotografije, umetničke knjige i instalacije, objavljivao pesme i teorijske tekstove.

2014 – Evropska unija je uvela nove ekonomske sankcije protiv Rusije zbog njene umešanosti u rat u Ukrajini, koje će pogoditi naftni sektor, sektor odbrane i osetljive tehnologije. I SAD su uvele nove ekonomske sankcije protiv ključnih sektora ruske ekonomije.

2018 – Umro je velikan hrvatske muzike Oliver Dragojević (“Skalinada”, “Malinkonija”, “Oprosti mi, pape”, “Vjeruj u ljubav”, “Piva klapa ispo’ volta”, “Nadalina”, “Karoca” …).

2018 – Stranka kambodžanskog premijera Hun Sena, levičarska Narodna partija Kambodže pobedila je na parlamentarnim izborima, čime je omogućen novi petogodišnji mandat Senu koji je na vlasti 33 godine.

2021 – Na regionalnom ekonomskom forumu u Skoplju inicijativa Albanije, Severne Makedonije i Srbije za regionalnu saradnju “Mini Šengen” dobila je nov naziv “Open Balkan”.